Overprikkeling: Dit zijn de symptomen en zo kom je er vanaf

Overprikkeling: Dit zijn de symptomen en zo kom je er vanaf

Overprikkeling betekent letterlijk dat je brein meer prikkels ontvangt dan het op dat moment kan verwerken. Op zo’n moment komen bijvoorbeeld alle achtergrondgeluiden van de kantoortuin waarin je werkt net zo hard binnen als de stem van je gesprekspartner. Niet zo fijn! Maar wat bedoel ik precies met een ‘prikkel’? Een prikkel is een stukje informatie dat binnenkomt via je hersenen. Dit kan bijvoorbeeld iets zijn dat je ruikt, hoort of proeft, maar ook een gedachte of gevoel. Je zintuigen vangen deze prikkels op, geven ze door aan je brein en die vertelt jou vervolgens hoe je hierop moet reageren.

Herkennen & filteren van prikkels

Je kunt overprikkeling herkennen aan een aantal dingen, afhankelijk van de soort prikkel. Als bijvoorbeeld je tastzintuig overprikkeld is, kun je heel gevoelig zijn voor aanrakingen, bepaalde soort stoffen (denk aan die kriebelige trui die je van je oma hebt gekregen) of bepaalde verzorgingsproducten. Of misschien reageer je wel erg sterk op bepaalde geuren, zoals parfums of sigarettenrook. In dat geval zou je reukzintuig overprikkeld kunnen zijn. De ene reageert gevoeliger op prikkels dan een ander. Dit hangt af van de manier waarop je brein prikkels verwerkt. Hierbij speelt het prikkelfilter een grote rol. Voordat een prikkel wordt opgevangen en verwerkt in je brein, wordt deze eerst ‘gescand’ door het prikkelfilter. Via dit filter signaleert je brein hoe sterk de prikkel is, en of de prikkel relevant is of niet. Is de prikkel niet relevant, dan filtert je brein deze prikkel naar de achtergrond en wordt deze minder diepgaand verwerkt. Maar niet iedereen heeft zo’n goed afgesteld filter. Bij bijvoorbeeld autisme, hoogsensitiviteit of AD(H)D werkt dit filter niet goed, waardoor bijna alle prikkels met dezelfde kracht binnenkomen, zowel de relevante als de niet relevante prikkels. Op dat moment staan er al snel veel te veel prikkels in de ‘wachtrij’ om verwerkt te worden, waardoor er behoorlijk vervelende klachten kunnen ontstaan.

Wat zijn symptomen van overprikkeling?

• Je voelt je sneller geïrriteerd
• Je hebt moeite om je te concentreren
• Overlopen van emotie
• Plotselinge hyperactiviteit of juist extreme vermoeidhei
• Een onrustig en ongemakkelijk gevoel
• Hoofdpijn, pijn achter je ogen
• De drang om je oren dicht te stoppen of je ogen te beschermen tegen prikkels van buitenaf (zoals fel licht of de buren die aan het boren zijn)
• Iedere aanraking of prikkelende stof van bijvoorbeeld je kleding is te veel
• Je voelt je gestrest of angstig
• Het voelt alsof je wilt ontsnappen uit de situatie die je overprikkeld maakt
• Het kan ook voorkomen dat je koorts krijgt, moet overgeven of zelfs last krijgt van een epileptische aanval of uitvalsverschijnselen

Tips bij acute overprikkeling

Stap uit de situatie

Zoek een rustige, prikkelarme omgeving op. Ben je bijvoorbeeld op je werk? Zoek dan een rustige ruimte voor jou alleen en/of doe je noise cancelling koptelefoon op. Geef aan bij je collega’s dat je even een momentje voor jezelf nodig hebt en dat je over een paar uur weer beschikbaar bent.

Richt je op je ademhaling

Door je te focussen op een rustige ademhaling via je neus, zorg je ervoor dat je zenuwstelsel kalmeert en je in een diepe ontspanning komt. Dit kun je doen door bijvoorbeeld de 4-7-8 methode: adem 4 seconden in, houd 7 seconden vast en adem vervolgens in 8 seconden langzaam weer uit.

Blijf goed voor jezelf zorgen

Als je overprikkeld bent, zie je het misschien niet zo zitten om gezond voor jezelf te koken, je dagelijkse rondje te wandelen of je avondritueel toe te passen. Maar probeer dit wel te doen! Hoe beter je voor jezelf zorgt, hoe sneller je herstelt en je weer lekker in je vel zit.

Chronische overprikkeling

Heb je last van chronische of langdurige overprikkeling? Dan is er meer nodig om dit op te lossen. Je lichaam heeft maanden, misschien zelfs jaren, in een stressreactie geleefd. Hierdoor heb je meer hersteltijd nodig en is het goed om aan de slag te gaan met het aanleren van nieuwe, gezondere patronen en gewoonten. Je zou hiervoor bijvoorbeeld contact op kunnen nemen met een psycholoog. Hoe ga jij om met overprikkeling?